Re: [Nettime-nl] Re: Conservatief, Progressief, Tijdverlies (Leo Lake)

[Leo Lake <lake@lake.nl>]

Dag Josselien,

Hiebij dan reactie op een gedeelte van jouw reactie. Een vakantie en andere 
gerief heeft me langere tijd van de PC vandaan gehouden.

> Ik ben het niet met je eens ben dat het "lineaire tijdsdenken" is afgelegd.
> Dat psychologische "lineaire tijdssyndroom" is niets meer of minder dan de
> fundering van de hele moderne Westerse wereld en werkt overal in door. De

Het enige dat ik gedaan heb, is heel kort de geschiedenis van 'wereldbeelden' 
neer te zetten. Het klassieke, middeleeuwse, moderne en post-moderne 
wereldbeeld en zo. Het is een oud en bekend verhaal; ik claim bepaald geen 
originaliteit. Met de opvatting (niet de perceptie!) over tijd als criterium 
laten zich deze wereldbeelden naar mijn smaak aardig schetsen. Kortom: tijd 
was voor mij een rhetorisch middel om wereldbeelden te beschrijven 
(natuurlijk is het voor mij wel veel meer, maar daar gaat het nu niet over).

Nu, tegenwoordig, is dan de tijd waarin de tijd en de wereld haar 
begripsmatige eenheid heeft verloren. Dat komt wezenlijk door de techniek in 
het bijzonder de ICT. Want deze maakt het pad tussen het hebben van een idee 
en de uitvoering ervan kort, veel korter dan ooit het geval is geweest. 
Bedrijven waarvan de actieve eenheden steeds kleiner worden zijn daarvan een 
voorbeeld, evenals  de mobiliteit van mensen een andere (afstand is nergens 
een groot probleem meer), de grotere beschikbaar van kennis die voorheen ver 
weg was, enzovoort.. Lokale plannen worden direct uigevoerd zonder dat de 
plannen vanuit een meer omvattende contekst beoordeeld worden.

Dit betekent in wezen ook dat ik denk dat de technologie wel degelijk in zeer 
grote mate een zich autonoom ontwikkelende macht is. De context waarbinnen 
techniek zich ontwikkeld (de sociale contekst) is aan het verbrokkelen en dat 
maakt een sturende impuls zo goed als onbestaanbaar. Het grote gemak waarmee 
in de literatuur en mailing-lists als deze de denkbeelden van Ellul en 
(recentelijk) Kurzweiler aan de kant worden geschoven, als zouden deze heren 
de sociale context niet begrijpen, vind ik dan ook verbijsterend. Er is geen 
beter bewijs voor de autonomie van de techniek dan zulke simplistische 
verwerpingen ervan.

> noch lineair is! Daarom lijkt de psychologische interactie tussen
> digitaal/virtueel en traditioneel-lineair denken wat mogelijke
> maatschappelijke consequenties betreft vaak het meest op aquaplanen bij een
> snelheid van
> >100 KM per uur met een zicht van 0.5 meter. In een vehikel waarvan de
> > bestuurder niet helemaal 100% zeker weet hoe het daadwerkelijke
> > mechanisme (ergo: de *relatieve* tijd) op allerlei fronten werkt en te
> > beinvloeden is.

Mooi beeld! Dat is het precies waar het, voor de sociale consequenties, om 
gaat. Ikzelf stel me overigens meer een verzameling van marathonlopers voor 
die elk een kronkelpad volgen dat voor iedereen ligt in dezelfde cirkel. 
Globaal gezien is er chaos, waar tegelijk elk individu heel goed weet wat 
zijn volgende stap moet zijn.

> Ik geloof dat in onze krampachtig in de lineaire tijdsvorm verankerde
> massa-psychologische mindset zowel de oorzaak als de oplossing ligt voor de
> meeste individuele, maatschappelijke en wereldproblematiek. Maar hoe deze
> oplossing constructief en effectief naar buiten te brengen is nog wel de
> vraag... en er zullen mogelijk meerdere antwoorden op zijn. In het lineaire
> Westerse (medisch-) wetenschappelijke denken is dat echter waarschijnlijk
> geen erg bevredigende en economisch of practisch haalbaar klinkende these!

Inderdaad, maar we moeten wel duidelijk zijn over het mechanisme.  De enige 
metafysica die 'sociaal acceptabel'  is in dit tijdsgewricht is dat van de 
onzichtbare hand. Lokale gebeurtenissen hebben een globale invloed, omdat uit 
talloze lokale interacties iets als een stuctuur kan groeien. Ik heb de 
populariteit van fractals, chaos-theorieen, de emergent properites van de 
systeem-theoretici, complexiteitstheorie en dergelijke meer in management 
kringen pas kunnen begrijpen, toen ik zag dat ze gebruikt worden als 
'metafysica', als een middel om lokale gebeurtenissen via zoiets als het 
concurrentieprincipe tot een iets globaals te kunnen opwerken waarvan men kan 
zeggen dat 'het goed is'. Dit is ook wat ik met mijn 'arena' bedoelde.

Ik denk dus niet er zozeer sprake is van een 'massa-psychologisch verankerde 
mind-set (was het maar waar), maar eerder van een angst voor het globale, een 
angst voor het transcendente. Dit betekent overigens niet dat het 
transcendente bepaald moet worden door een welomschreven metafysica. 
Dogmatiek of axioma's zijn niet nodig. Met name wat moderne Franse filosofen 
menen dat we ook de huidige wereld kunnen transcenderen door het vocabulair 
waarmee de wereld beschrijven willens en wetens te veranderen (Deleuze en 
consorten).

> > Het is tragisch dat iedereen roept om teamwork, samenwerking, samenzijn,
> > overleg, afstemming, sociale controle, gemeenschap en dergelijke meer, in
> > een tijd waarin een coherent individualisme gewensd is. Het gegons van de
> > menigte moet plaats maken voor de stilte van de enkeling.
>
> Het woord "tragisch", dat is in deze filosofische analyse een misplaatst
> persoonlijk waardeoordeel. Het is een organische ontwikkeling dat er meer
> roep is om teamwork etc. na een periode van zware nadruk op
> individualisering. Omdat het individu geen overlevingskans heeft zonder de

Individualisering is een moeilijk woord. Er is individualisering omdat 
iedereen zelf verantwoordelijk is, en was, voor zijn eigen geld en zijn eigen 
consumptiepatroon. Er is een zeker gevecht ontstaan om geld, daar waar in 
andere historische perioden de verdeling van geld (en goederen) veelal 
volgens andere mechanismen plaatsvond. Dat leidt, uiteraard, tot egoisme en 
dat egoisme wordt vaak individualisering genoemd. Volstrekt ten onrechte, 
want al die financiele individuele verantwoordelijkheid heeft geleid tot 
mensen die zo ongeveer in alles aan elkaar gelijk zijn. De oplossing van deze 
paradox is in wezen simpel. Het 'individuele' gevecht betekent een 
vergelijking van individuen. Die vergelijking moet sociaal herkenbaar zijn en 
dus ontstaan er sociale maatlatten als  status, bankrekening, namen voor 
banen (waarom anders is er zo'n inflatie in job-titles?) en zo meer. Het zijn 
deze meetlatten, deze schalen van status die onze (westerse) wereld zo 
ongelooflijk uniform en saai maken. Er zijn, overdreven gesteld, geen 
individuen meer, maar slechts punten op deze schalen. 

Ik blijf dan ook nog even bij mijn waardeoordeel. Ik vind het inderdaad 
tragisch dat men het zicht op individualiteit heeft verloren door het te 
verwarren met egoisme. Samenwerken, teamwork en al die ongein meer, nemen het 
egoisme als uitgangspunt en zeggen slechts dat je met zijn allen slimmer 
egoistisch kunt zijn dan je dat alleen kunt. Voor zover ik het kan inschatten 
is de meest voorkomende motivatie voor teamwork altijd dat het 'efficienter' 
is, los van de 'rijp-je-rot' prietpraat over gezelligheid en persoonlijke 
ontwikkeling en zo.

Individualiteit houdt ten diepste in dat je zelf komt met eigen 
doelstellingen en je je committeert, totaal en volledig, aan deze 
doelstellingen.

> Mogelijkerwijs betekent dit dat alle individuele denkwerelden, onbewust,
> net zozeer fysiek (electromagnetisch) met elkaar in verbinding en in
> interactie zijn, als zat er een actief benutte telefoonlijn tussen. Als dat
> zo is, en ik geloof dat dit wellicht op verschillende manieren aantoonbaar
> is, dan wordt die verbinding in onze wereld, vanwege de overheersende
> lineaire perceptie, voornamelijk onbewust benut (ofwel enkel door het
> onderbewuste bewust benut!)

Ik heb bijna alles wat je schreeft met veel genoegen gelezen en ik heb er 
veel van geleerd, maar van deze regels moet ik niets hebben. Een dergelijke 
fysica van (gekoppelde) bewustzijnsprocessen is louter speculatie en zelfs 
strijdig met wat ik van de fysica meen te begrijpen. Maar goed, jij zal je 
reden wel hebben, ik zie ze werkelijk niet, en ik zie ook de noodzaak niet 
van het hebben van zulke redenen.

Ik stop hier even. Je hebt veel meer geschreven dat interessant is, met name 
over Fortuyn. Ik kom daar later op terug.

L.
E. lake@lake.nl
W. http://www.lake.nl
______________________________________________________
* Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet
* toegestaan zonder toestemming. <nettime-nl> is een
* open en ongemodereerde mailinglist over net-kritiek.
* Meer info, archief & anderstalige edities:
* http://www.nettime.org/.
* Contact: Menno Grootveld (grootveld@nrc.nl).