[Nettime-nl] Fortuyn & de Media - Re. Conservatief, Progressief, Tijdverlies (LeoLake)

[Josselien Janssens <j.g.janssens@chello.nl>]

Hoi Leo,

Nav jouw reactie op mijn reactie dd 27 Aug. hier zoals aangekondigd wat verder commentaar
op het deel over Fortuyn & de media. 

LL > De opkomst van Pim Fortuyn was volgens mij niet zozeer een reactie op de
> bestaande politiek, als wel een gevolg van de "taboeiserende werking van de
> media." Binnen die media heeft de politiek natuurlijk wel een rol gespeeld.
> Als je je constructief met een oplossing wilt bezighouden, dan moeten de
> media hervormd worden, meer dan de politiek. Dat is een belangrijk verschil
> tussen jouw en mijn opvatting (denk ik).

JJ - Ook hier weer globaal gezien absoluut niet oneens met je verschillende analyses. Wij
hebben hier denk ik niet zozeer een verschil van opvatting als van uitgangspunt. Media &
politiek zijn volgens mij echter oorzakelijk gezien volledig de kip en het ei! En
hervormingen in de een hebben onvermijdelijk effect op de ander. 
 
LL > Natuurlijk is het allemaal veel te ingewikkeld om van een mening zeker te
> zijn, maar laat ik mijn media-als-oorzaak-vermoeden eens proberen uit te
> werken.
> De informatie die de meeste mensen over zich heen krijgen gestrooid, is
> afkomstig van tv, radio, nieuwsbladen en kranten. Bij het bepalen van wat
> verteld wordt en hoe het gebracht moet worden, zijn overduidelijk de
> kenmerken van een zekere intellectuele elite te herkennen. Ze bepalen niet
> het volledige aanbod van wat er op tv en de nieuwsbladen te zien zijn, maar
> ze bepalen wel welk deel ervan serieus is en welk deel niet. Deze zifting in
> wat 'er toe doet' en wat 'er niet toe doet' maakt een vrijwel perfecte
> tweedeling mogelijk van artikelen en programma's. Het journaal is serieus, de
> honeymoon quiz niet. Voetbal is niet serieus, Barend en Witteman wel. Den
> haag vandaag doet er toe, Youp van het Hek niet. Het parool is serieus, de
> prive niet.

JJ - Hoewel inderdaad duidelijk aantoonbaar als je het (niews en vermaak) aanbod in de
media als uitgangspunt neemt, gebeurt dit selectieproces van die illustere "intellectuele
media-elite", voor een heel groot deel waarschijnlijk toch veel onbewuster en minder
"centraal gecoordineerd" dan jij het hier voorstelt. En is de media oorzakelijk gezien de
ene kant van de maatschappelijke medaille en de politiek de andere. Refereer hier weer aan
je beeld in de vorige boodschap, over die marathonrenners, die via hun eigen 'kronkelweg'
allemaal op weg zijn naar de finish binnen dezelfde cirkel. 

Het aanbod-selectieproces van de "media-elite" wordt zowel bewust als onbewust, beinvloed
door andere elites (o.a. politieke, economische) en hun respectievelijke perceptie
van/opvatting over wat "de massa" zoal beweegt. Dit selectieproces en de daaraan verbonden
rol van de media in de maatschappij, is zodoende dus voor een groot deel direct en
indirect onderhavig aan collectieve korte-termijn-winst-gerichte, internationale
economische struisvogelpolitiek. Die is helaas niet structureel op feitelijke
gezondheids-, gelijkheids- en ecologische realiteiten gebaseerd, waardoor ons hele
mondiale economische bestel gevaarlijk aan het 'aquaplanen' is. 

Ik heb ooit eens een slipcursus gedaan, vandaar dat ik aquaplanen zo graag als parallel
gebruik - helemaal wat betreft onze wereldwijde veel te "monoculturistische" en
technocratische olie-economie! Ook in tijden van hausse is dit economische bestel verre
van gediversificeerd, en zijn de pilaren waar het op rust onderling niet onafhankelijk
genoeg om echt op de lange termijn structureel gezond te zijn. 

Tegelijkertijd -zoals ik al aangaf in mijn eerdere reactie op jouw stuk- is het m.i. wel
heel goed mogelijk om op elk gegeven moment bewust te beginnen deze structurele onbalans
op verschillende plaatsen en manieren actief en bewust positief te beinvloeden, ter
vergroting van daadwerkelijke internationale maatschappelijke en economische veiligheid.
Net zozeer als het mogelijk is om een auto niet in een slip te doen geraken, of een auto
die al in een slip zit weer solide op de weg te krijgen. Daarvoor is wel enige wil tot
acceptatie van wederzijdse politieke gezichtspunten en samenwerking nodig die boven
traditionele progressief-conservatieve & economische "hokjes" uitstijgt. 

Ik denk dat het erg makkelijk is om in moderne massamedia-filosofieen aan vertekenende
paranoia ten prooi te vallen. De chaos meer dan wat dan ook redt ons daar meestal
uiteindelijk van. Dat kan echter wel met zowel gerichte en/of voorspelbare, als
onvoorspelbare bloedbaden gepaard gaan - die m.i. ook weer actief voorkomen kunnen worden
met behulp van bewust gebruik van de voorlichtings- en onderwijzende capaciteit van
dezelfde massa-media! 

Grote delen van de commerciele media in de wereld in zijn in handen van een relatief
kleine groep mensen, en bieden een vrij uniform nieuws & vermaak-aanbod. De factoren die
deze conglomeraten-vorming aandrijven zijn vooraleerst "monocultuur-economisch", niet
ideologisch. Waartegen, zoals je aangeeft, druk gerebelleerd wordt, en dat gebeurt deels
door een grotere neiging tot taboeloze platvloersheid in diezelfde outlets. En deels door
een rijk aanbod aan alternatieve maatschappij-kritische 'undercurrents' waar het
tegenwoordig oa. vanwege Internet relatief makkelijk is om onafhankelijk te publiceren.
Een derde alternatieve/rebellerende ontwikkeling is de groeiende populariteit van
religieuze massabijeenkomsten, zoals bijv. de EO Jongerendagen, en de roep om normen &
waarden-debatten. 

Maar ook in deze steeds erger versnipperende moderne virtuele tijd kan niemand echt
praktisch gezien 'georganiseerde totalitaire censuur-controle' hebben over de output van
alle media-outlets. De hedendaagse aanbod-selectie wordt zoals gezegd oor bewuste en
onbewuste economische machtspolitiek aan de financieringskant gedreven, en niet direct
door ideologie. Daarbij vind soms inderdaad daadwerkelijke censuur plaats, maar dat is dan
meestal ook meteen weer groot nieuws in andere media! De andere (economische) factor die
het aanbod bepaald is de steeds grotere moeilijkheidsgraad in het bereiken van een
volledig verzadigd en 'verwend' Westers publiek.

Dat neemt niet weg dat het selectie*proces* dat het media-aanbod bepaalt (niet zozeer de
'elite'!), en het deel van het collectieve gedrag dat daardoor tot op heel grote hoogte
wel beinvloed wordt heel serieus genomen moet worden. Die gedragsbeinvloeding is een
volledig dynamische bewuste & onbewuste wisselwerking van vraag & aanbod, zeker waar het
aankomt op de hang naar "verloedering" als antwoord op te grote uniformiteit - die o.a.
voorziet in makkelijkere acceptatie van bijv. gewelddadige of extreem rechtse uitingen. 

En het neemt dus ook niet weg dat politici (of ze nou links of rechts zijn) die daar
demagogisch gebruik van maken, strategisch maar beter niet onderschat kunnen worden. 
Net zomin als die individualistische eenling vanuit de radicale flank (of dat nou de
rechtse of linkse is) die meent zijn poltieke gelijk gewelddadig als recht in eigen handen
te moeten nemen. Zelfs daar waar er historisch zeer moeizaam en pijnlijk bevochten, in
vergelijking met alle andere landen op de hele wereld toch nog tamelijk gezond
functionerende democratische mechanismen aanwezig zijn. Hoe hemeltergend veel er ook mis
moge zijn met de verhoudingen tussen de verschillende balansrekeningen daarbinnen - maar
dat is dus m.i. meer een reflectie op hoe er naar omstandigheden van de democratie gebruik
gemaakt (kan) word(en), dan op de integriteit van de mechanismen zelf en de principes
waarop ze berusten.

Ik ben het overigens niet eens met je conclusie over de mening van die "selectieve media
elite" over hoe serieus voetbal en (een) Youp van het Hek genomen moeten worden. Heel
serieus als je het vanuit economisch oogpunt bekijkt en bijv. Heineken kan daar in beide
gevallen over meepraten! En dat weten de media weer donders goed want die kunnen niet
voortbestaan zonder de advertentiegelden van o.a. datzelfde Heineken. En ook de Prive is
een zeer serieuze maatschappelijke factor waar graag door intellectuele elites (m/v)
neerbuigend aan gerefereerd wordt. Maar da's dus dom, lijkt me. Want zo bereiken ze de
zeer omvangrijke Prive-doelgroep niet al met hun bewonderenswaardige werk.  

LL> Pim Fortuyn is slechts een exponent van deze ontwikkeling, van deze rebellie
> tegen media-taboes. Hij heeft in feite alleen maar de mensen geshockeerd die
> nog volledige geindoctrineerd waren door de 'media die er toe doen'. Hij
> heeft een tijd kunnen teren op de effecten van deze 'shock'. De media moesten
> natuurlijk wel berichten over Fortuyn, want hij deed aan iets 'dat er toe
> doet', namelijk politiek. Bovendien trok het kijkers en lezers aan.
> 
> Maar inhoudelijk had deze man niets anders te bieden dan het aan de kaak
> stellen van de heersende normen en waarden in de media. Niet voor niets was
> zijn belangrijkste pijl gericht op het punt waar het taboe in de media (nog)
> het grootst was: de allochtonen. Dat Fortuyn zo'n succes had, was de directe
> oorzaak van de tamelijk gruwelijke uniformiteit in normen en waarden in de
> 'media-die-er-toe doen'.

Soms hebben individueen, zoals Pim Fortuyn, een heel duidelijk beeld van en invloed op dat
selectieproces van de media, maar dan gaat het altijd om een specifieke
historische momentopname. Fortuyn zelf was daarin bepaald niet almachtig en was zijn na de
verkiezingen heel wel mogelijk op diverse fronten politiek door de mand gevallen. 

Zijn aanvankelijke succes was duidelijk veroorzaakt door het ietwat populistisch "interen"
op hier en daar practische, maar veelal ook erg onrealistische verwachtingen die hij bij
heel veel mensen heeft gewekt. Met name wat betreft mogelijkheden tot snelle rigoreuze
verbeteringen in complexe internationale stelsels als bijv. gezondheidszorg en
vluchtelingenproblematiek. Volgens mij was dit hem zelf al duidelijk, of zou hem dat
binnen niet al te lange tijd ineens erg duidelijk geworden zijn. 

Samen met anderen was ik in ieder geval van plan hem direct via de media met deze
alternatieve politieke visie te confronteren. Ik persoonlijk ben bijv. een
ervaringsdeskundige wbtr het NL medische bestel en vond wat ik begreep van zijn invalshoek
-hoewel niet direct feitelijk incorrect of onjuist- op vele praktische fronten kant noch
wal raken. Met name wat betreft structurele preventie van bottlenecks in de zorg en dus
van ziekte in de maatschappij. Ik ben mijn eigen visie hierop momenteel aan het
ontwikkelen en toetsen. Hetzelfde geldt voor het vluchtelingenbeleid. 

De echte vraag is uiteindelijk nooit "wat er gebeurd zou zijn als", maar wat er gaat
gebeuren. Individuele media hebben daar feitelijk gezien zowel heel veel als totaal geen
invloed op. "Wat de massa beweegt" is meestal een heel grillige samenloop van
omstandigheden en toevalligheden die veel vaker niet dan wel voorspeld kan worden. "De
massa" is m.i. dus nooit echt permanent te beinvloeden of onder controle te houden.

Wat we momenteel in het aanbod zien is een uiting van de automatisch ingeprogrammeerde
hang naar het in balans brengen van maatschappelijke onrust waar de media -zowel bewust
als onbewust- een grote rol in speelt. Zolang de politiek zich dan niet laat meeslepen in
voor daadwerkelijke internationale veiligheid niet effectieve oorlogsrethoriek als
afleidingsmaneuvre voor structurele interne & externe politieke management-problematiek,
is die stabiliserende en positieve functie die de media kan vervullen waarschijnlijk heel
groot.

Ik kan over deze onderwerpen en de andere in jouw boodschap van 27/8 duidelijk nog
ettelijke pagina's vol typen--ik kom ook nog apart terug op andere delen van je tekst, m.n
opmerkingen over feminisme & taboes! 

M.vr.gr.,
Josselien

______________________________________________________
* Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet
* toegestaan zonder toestemming. <nettime-nl> is een
* open en ongemodereerde mailinglist over net-kritiek.
* Meer info, archief & anderstalige edities:
* http://www.nettime.org/.
* Contact: Menno Grootveld (grootveld@nrc.nl).