[Nettime-nl] "Open debat op internet een illusie"

[Geert Lovink <geert@xs4all.nl>]

http://www.parool.nl/media/2007/JUN/061507-publiekdebat.html

Open debat op internet een illusie
Door NADINE BÖKE

Een echte democratie kan niet zonder publiek debat. Tamara Witschge 
onderzocht welke rol internet hierbij speelt.

'Formeel hebben we een democratie in Nederland, maar informeel valt dat 
tegen,'' zegt communicatiewetenschapper Tamara Witschge. ''In een 
democratie moet er een open debat zijn, waarbij iedereen het recht 
heeft te zeggen wat hij of zij vindt en waarin vooroordelen weggenomen 
kunnen worden. Op dit moment kunnen bepaalde groepen hier alles zeggen 
en andere helemaal niets.''

De media zouden te links zijn, de media zouden te veel ruimte geven aan 
rechtse populisten als Pim Fortuyn en Geert Wilders, of hen juist 
demoniseren. En ook: allochtonen komen te weinig of alleen negatief in 
het nieuws. Waar of niet, er lijkt inderdaad geen open debat tussen de 
diverse groepen in onze samenleving meer mogelijk te zijn.

Sinds de opkomst van internet wordt dit medium geregeld vaak als de 
oplossing gezien. Het geldt als de plek die voor iedereen toegankelijk 
is en waar mensen die in de reguliere media hun weg niet kunnen vinden, 
hun mening kunnen geven.

Maar vindt er op internet wel een open debat plaats, was het thema van 
Witschges promotieonderzoek. ''Online politieke debatten bleken als 
onderwerp te breed, dus heb ik me beperkt tot het debat over 
immigrantenproblematiek.''

Onderzoek op forums
Witschge richtte haar onderzoek specifiek op forums, omdat daar in 
theorie over van alles gediscussieerd kan worden. Zij keek op welke 
forums het meest gepraat werd over immigranten, waarna ze de forums met 
een linkse, rechtse en politieke achtergrond en forums gericht op 
allochtonen selecteerde.

Haar conclusie: ook op internet is het publieke debat niet echt open. 
Het voornaamste probleem is volgens Witschge dat de discussies 
doorspekt zijn met vooroordelen, wat deels komt doordat er slechts een 
beperkte groep aan het woord komt: jonge, hoogopgeleide, autochtone 
mannen. Zelfs op allochtonenforums, zoals maghrebonline.nl en maroc.nl.

Witschge: ''Uit mijn vragenlijsten blijkt dat autochtone jongeren deze 
forums bezoeken omdat ze geïnteresseerd zijn in andere geluiden. Maar 
zodra het gaat om beladen politieke onderwerpen als 
immigrantenproblematiek, gaan ze de discussie overnemen. Het blijkt 
toch moeilijk voor mensen om andersdenkenden dezelfde rechten te geven 
en open te staan voor andere meningen.''

Bij onderwerpen die gevoelig liggen en veel emotie oproepen, blijven 
mensen vastzitten in hun eigen overtuiging. ''Ze luisteren niet echt 
naar anderen, de dialoog komt niet op gang. Mensen reageren wel op een 
persoon die een ander geluid laat horen, maar ze gaan niet in op zijn 
of haar argumenten. Ze proberen zo'n persoon buiten te sluiten. 
Daardoor is op maroc.nl de discussie hetzelfde als op fok.nl.''

Haagse Terra College
Witschge bespreekt in haar proefschrift de online discussies rond een 
aantal specifieke onderwerpen. Eén daarvan was het doodschieten van een 
conrector van het Haagse Terra College door leerling Murat Demir. Een 
sympathisant van Demir, genaamd Ertan, kwam na het voorval op diverse 
internetforums voor hem op.

Witschge: ''Je zag dat mensen zijn tegengeluid meteen fel de kop 
indrukten. Ertan moest terug naar Turkije, moest de gevangenis in en 
moest van de forums verbannen worden. Er werd op geen enkele manier 
ingegaan op wat hij zei.''

''Het was natuurlijk ook problematisch dat hij steun betuigde aan een 
moordenaar, maar hij had wel degelijk iets te zeggen over de problemen 
waartegen meer jongeren zoals Murat Demir in onze samenleving aanlopen. 
Dat zij zich volledig buitengesloten voelen. Dat is toch iets waarover 
gesproken moet worden.''

Op verscheidene forums werd ook gescholden op vrienden van Demir, die 
op televisie hun steun aan hem hadden betuigd. Op één van de forums 
verliep de discussie beter. Witschge: ''In eerste instantie reageerde 
een vrouw heel fel op die vrienden. Vervolgens gingen anderen 
verzachtende omstandigheden aanbrengen. Bijvoorbeeld dat het voor die 
jongeren ook moeilijk is om hun vriend opeens door zoiets kwijt te 
raken.''

Eerwraak
Een ander onderwerp waarnaar Witschge heeft gekeken, is eerwraak. In de 
online debatten hierover, bijvoorbeeld de discussie naar aanleiding van 
Ayaan Hirsi Ali die riep dat eerwraak onder de terrorismewet moest 
vallen, ontdekte ze een opvallende tegenstelling met de debatten in de 
reguliere media.

''In de kranten en op televisie kwamen veel meer allochtonen en vrouwen 
aan het woord. Meer informatie dan 'die is het er niet mee eens en die 
ook niet' kreeg je niet te horen. Het ging niet over de inhoud, wat 
eerwraak is en wat ertegen gedaan kan worden. Online gebeurde dat wel, 
daar probeerden mensen oplossingen te vinden.''

Toch waren de online debatten over eerwraak volgens Witschge ook niet 
echt open. ''Er waren hier wel meer argumenten dan in de kranten, maar 
het debat was volledig doorspekt met vooroordelen tegen moslims. Alle 
moslims zouden aan eerwraak doen en het zou een religieus probleem 
zijn. Terwijl het wereldwijd in allerlei culturen voorkomt.''

''Een echt tegengeluid ontbrak. De grootste afwezigen waren de moslims. 
Niet om te zeggen dat eerwraak goed is, maar om te zeggen: dit is wat 
ik ervan vind. Zolang dat niet gebeurt, blijven alle angsten en 
vooroordelen bestaan.''

Menselijke aard
Gelooft Witschge dat het ooit nog goed zal komen met het debat in ons 
land? ''Dat het debat op internet nu niet echt open is, komt 
grotendeels door de menselijke aard. Het is stomweg moeilijk om aan 
mensen die tot een andere groep behoren dan jij, dezelfde rechten te 
verlenen en voor hen open te staan.''

''Toch heeft internet wel veel potentie. Het biedt meer mogelijkheden 
dan de offline samenleving om allerlei mensen met elkaar in contact te 
brengen. Volgens mij moeten we onze omgangsnormen veranderen.''

''Het debat is hard geworden. Het is een soort recht geworden om je uit 
te spreken zonder na te denken over hoe datgene wat je zegt overkomt, 
of wat het nut ervan is. Er moet een ander idee komen over wat een 
publiek debat is. Is dat alleen iedereen zijn mening laten roepen? Of 
is het elkaars mening respecteren en in discussie gaan?''

''In online discussies kan dit veranderen door reacties persoonlijker 
te maken en te laten merken dat je oprecht geïnteresseerd bent in de 
ander. Groet iemand, noem zijn naam, laat zien dat je zijn argumenten 
echt hebt gelezen en in overweging hebt genomen. Maak gebruik van 
persoonlijke verhalen, in plaats van de discussie abstract te houden, 
dat helpt ook.''

--

Tamara Witschge doceert aan de Universiteit van Amsterdam en de de 
Erasmus Universiteit in Rotterdam.

Zie ook:

http://users.fmg.uva.nl/twitschge/
http://www.denieuwereporter.nl/?p=967
 
______________________________________________________
* Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet
* toegestaan zonder toestemming. <nettime-nl> is een
* open en ongemodereerde mailinglist over net-kritiek.
* Meer info, archief & anderstalige edities:
* http://www.nettime.org/.
* Contact: Menno Grootveld (rabotnik@xs4all.nl).