[Nettime-nl] Limping Messenger: Consumptiebelasting voor de Rijken of Ieder zijn Arbeidsdeel?

[Tjebbe van Tijen via Chello <t.tijen@chello.nl>]

Consumptiebelasting voor de Rijken of Ieder zijn Arbeidsdeel?

Limping Messenger 10 mei 2012:

De geïllustreerde versie met alle links staat op:

http://limpingmessenger.wordpress.com/2012/05/09/consumptiebelasting-voor-de-rijken-of-ieder-zijn-arbeidsdeel/

[ Volkskrant krantenkop 9 mei 2012: "Hef belasting op consumptie van P.C. Hoofttractor, in plaats van op arbeid"]

Vier citaten uit dit artikel van Timor El-Dardiry en Paul Teulen, economen en lid van ‘Ensemble’, een progressief-liberale denktank die voorstellen aandraagt ter bevordering van intensieve politieke samenwerking tussen ‘de progressieve partijen’. De auteurs constateren dat er sprake is van een “verspillende wedloop” om “positionele goederen”  en dat in de huidige economische crisis meer gerichte middelen dan het  pats-boem verhogen van de BTW op consumptiegoederen voor iedereen, noodzakelijk zijn.

De loonbelasting verstoort de arbeidsmarkt doordat deze de wig tussen loonkosten en nettoloon vergroot. Dat is slecht voor werkgelegenheid en arbeidsparticipatie, en daarmee ook voor de integratie, emancipatie en het opvangen van de vergrijzing. Het is vreemd dat we iets belasten waar we juist zo graag méér van willen zien, en dat we mensen geen keuze laten om met ‘beter’ gedrag de belasting te ontwijken: de simpelste manier om geen loonheffing te betalen is om thuis op de bank te gaan zitten.

… de BTW is, in tegenstelling tot de inkomstenbelasting, geen progressieve belasting. Afgezet tegen bruto inkomen is de BTW zelfs sterk degressief: de allerrijksten betalen relatief het minst, de allerarmsten het meest. Natuurlijk kun je daar voor compenseren door de inkomstenbelasting progressiever te maken (zoals de Kunduzpartijen beloven), maar dat zal slecht uitpakken voor de arbeidsmarkt. Beter is het om een progressieve belasting op consumptie in te voeren.

… er is eigenlijk geen goed excuus om ons huidige belastingstelsel maar ongemoeid te laten. Dit stelsel is namelijk een ware ongeluksmachine: oneerlijk, slecht voor economie en milieu, en een onnodige inperking van onze keuzevrijheid.

Hoe méér we consumeren, hoe méér we uitgeven aan ‘positionele goederen’. Dit zijn producten waarbij het vooral gaat om de exclusiviteit en de sociale positie die ze verschaffen. Denk aan P.C. Hoofttractoren, haute couture, jachten, villa’s op toplocaties of de hipste clubs. Als iedereen hier méér aan uitgeeft, blijft de sociale rangorde intact en gaat niemand er dus op vooruit. Er kan er maar één de grootste villa hebben op die ene toplocatie. Voor midden- en lage inkomensgroepen is deze verspillende wedloop zelfs schadelijk, omdat veel schulden worden aangegaan om mee te kunnen doen. Juist deze groepen zijn dus gebaat bij inperking.

Mijn korte reactie binnen de maximaal 500 tekens-limiet van De Volkskrant op haar web site, wat natuurlijk onvoldoende is om een publieke discussie op gang te brengen. (*) :

BTW = belasting op TOEGEVOEGDE WAARDE, vermeerderde waarde door arbeid. De onwenselijkheid van het belasten van arbeid is correct. Maar, hoe het begrip ‘waarde’ te definiëren? Ik mis het sleutelbegrip voor meer ‘gelijkheid’: ‘arbeidstijd’ als uitdrukking van de waarde van producten en diensten. Een principe al op het einde van de 18e eeuw bij egalitaire denkers te vinden. Gelijkschakeling van arbeidstijd-waarde dient de prijs van consumptie te bepalen dat = niet liberaal, maar sociaal.

Wat ik probeer aan te dragen is een heel oude discussie en het oerbegrip daarbij is de realisatie van ‘gelijkheid’ door het middelen van de waarde die door verrichte arbeid wordt voortgebracht, met als maatstaf het ‘arbeidsuur’: zoals twee eeuwen geleden al geopperd en geprobeerd door Owen (1771-1858) met het ‘arbeidsgeld’  ook wel ‘verbruiksbons’ genoemd . Later werd iets soortgelijks ook voorgesteld door Marx (1818-1883) die het heeft over ‘arbeidscertificaten’ die in verhouding staan tot de gelijkwaardigheid van een ieders arbeid, dit in plaats van de meest minimale bestaans- en reproductiekosten die een arbeider binnen het kapitalistisch systeem voor zijn werk geboden worden.

“Sterk degressief” zeggen de twee heren van de ‘liberale economische denktank’ als het gaat om de effecten van de verhoging van de BTW op consumptiegoederen, maar hun voorstellen gaan niet verder dan de aller scherpste kantjes van de klasseverschillen weg te slijpen, via een naar inkomen berekende jaarlijkse consumptiebelasting. Dit is niet een ontkenning, maar een bevestiging van de maatschappelijke kloof tussen rijk en arm.

Ik denk dat  het goed is af en toe niet te schromen om klassieke inzichten en voorstellen voor een meer gelijke samenleving aan te halen, hoe ver weg en onbereikbaar zulke ‘geïdealiseerde voorstelling van zaken’ ook mogen zijn. Hoe dikwijls hielden zulke maatschappelijke experimenten maar een korte tijd stand, of  werden enkel ‘in naam’ doorgevoerd ? De praktijk van ‘gelijkheid’ is moeizaam. Zonder maar te hoeven tellen, kan een ieder weldenkend en geïnformeerd mens, tot de slotsom komen dat de mislukkingen en monsterlijke uitwassen van het ‘staats-kapitalisme’ en het ‘staats-socialisme’ even talrijk zijn. Natuurlijk zijn er – met enige goedwillendheid – ook “zegeningen” uit beide kampen te melden.

[foto van een van mijn boekenplanken met de publicatie die ik hieronder citeer]

Zo deed het lezen van dit opinie-artikel met het begrip ‘toegevoegde waarde’ van de BTW en het beteugelen van productie en consumptie mij denken aan de theorieën van de Groep van Internationale Communisten, kortweg G.I.C. (**), die voor de Tweede Wereldoorlog actief was in Nederland, met name in Amsterdam. Zij legden hun ideeën vast in een gestencild geschrift “Grondbeginselen der communistische productie en distributie”  uitgegeven in het jaar 1931. Ikzelf heb een heruitgave uit 1969 van Boucher (***). Ik blader er even in en – in weerwil van het donkere marxistische taalgebruik  - valt mijn oog toch op enkele passages, die een historisch spiegelbeeld geven van de beginselen waarop de hierboven geciteerde liberale economen hun argumentatie stoelen. Ik geef die citaten hier – enigszins ingekort – weer:

De loonarbeid is de uitdrukking van het feit, dat er een scheiding is van de arbeid en het arbeidsprodukt, van het feit, dat de arbeiders noch over het produkt, noch over het produktieapparaat iets te zeggen hebben. (…) Deze opheffing [van de loonslavernij] kan alleen daarin liggen, dat de scheiding van de arbeid en arbeidsprodukt wordt opgeheven, dat het ‘beschikkingsrecht’ over het arbeidsprodukt en dus ook over de produktiemiddelen weer aan de arbeiders komt. [p.26-27]

De eerste voorwaarde, om een gemeenschappelijke beschikking over het produktieapparaat mogelijk te maken, is daarom, dat de produktie zich naar algemeen geldende regels voltrekt, regels waarop ‘alle’ maatschappelijke werkzaamheden moeten berusten. (…) De vrije producenten moeten daarom gelijke ‘produktievoorwaarden’ voor alle producenten scheppen. (…) De ‘gelijkheid’ is hier geen ethische categorie, maar een economische: ze wil niet anders tot uitdrukking brengen, dan dat de produktie in alle bedrijfsorganisaties naar dezelfde regels verloopt… [p.29]

De ruil der goederen komt niet op een willekeurige grondslag tot stand, maar ze worden in een bepaalde verhouding geruild. De ruil komt tot stand op de grondslag, dat ze ‘dezelfde’ hoeveelheid maatschappelijke arbeid belichamen. Deze hoeveelheid arbeid is hun waarde. [p.101]

De reproductie van de arbeidskracht kan voor ons alleen betekenen, dat het maatschappelijk produkt gelijkelijk wordt verdeeld.  Bij het vaststellen van de produktietijd worden de arbeidsuren der direct bestede arbeidskracht in hun werkelijke hoeveelheid in rekening gebracht, zodat iedere arbeider het werkelijke aantal arbeidsuren, dat hij aan de samenleving gaf, er ook weer in de vorm der individuele consumptie aan kan onttrekken. De arbeider bepaalt door zijn arbeid ‘direct’ zijn aandeel in het maatschappelijk produkt. [p.116]

… de ‘Associatie van vrije en gelijke producenten’ [maakt] tegelijk de ‘Associatie van vrije en gelijke consumenten’ noodzakelijk. Zoals  de produktie door de bedrijfsorganisaties collectief geschiedt, zo verloopt ook de distributie collectief: n.l. door de ‘coöperaties van allerlei aard’. In deze coöperaties vinden de individuele wensen der consumenten hun collective uitdrukking. En doordat in het communisme de ‘tussenhandel’ wegvalt, en de coöperaties direct op de bedrijven gekoppeld zijn, worden de behoeften, zoals deze zich in de coöperaties openbaren, ‘direct’ op de produktie overgedragen. [p.207-208]

De gedachte aan een economisch stelsel waar productie en consumptie ten dienste staan van de gemeenschap, met wegneming van de centrale drijfveer van winstmaximalisatie, kan niet anders dan een gunstig effect hebben. Gunstig, niet enkel voor het sociale, maar ook voor het biologische milieu.

De elektronische communicatiemiddelen die ons nu ter beschikking staan maken het mogelijk om te denken aan een op een andere basis georganiseerde maatschappij, uitgaand van de gelijkwaardigheid van een ieders arbeid. Dat zal zeker geen kopie opleveren van staats-socialistische, staats-kapitalistiche of andere autoritaire corporatieve  samenlevingsmodellen, zoals die wij die nu kennen. Ik doel enkel op het gebruiken van enkele kernbegrippen over menselijke arbeid en hoe de producten daarvan gedistribueerd worden en die begrippen aan te passen en opnieuw in onze veranderde tijd te plaatsen.

De directe meetbaarheid van omstandigheden en dingen en de wijze waarop zulke gegevens verspreid en gekoppeld kunnen worden aan het hele scala van economische en sociale processen in onze samenleving, kunnen de hierboven geciteerde utopische gedachten van 80 en meer jaar geleden, concreet maken.

Ideeën in de geest van  ’een consumptiebelasting voor de rijken’ blijven brave goedbedoelde pogingen van verwaterde 21ste liberalen die nog niet de moed hebben om eens naar de oorsprongen van van het door hen beleden ‘liberalisme’ terug te gaan. Ook daar, aan de liberale bron, valt veel radicaals te ontdekken dat – opnieuw in onze tijd begrepen – tot een revolutionaire  herinrichting van onze samenleving zou kunnen leiden.

—-
(*) De Volkskrant heeft – ondanks een nieuwe digitale krant redacteur – nog niets begrepen van de mogelijkheden voor goed publiek debat op hun website, zoals bijvoorbeeld wel te vinden is bij de Britse The Guardian. Er is geen lijn te ontdekken in het Volkskrant-beleid, wanneer wel of niet op een artikel door de lezers gereageerd kan worden. Het ‘tekstkooitje’ van 500 tekens maakt het vaak onmogelijk iets anders te doen dan boos ‘te vlammen’, of het ter berde gebrachte met een enkel woord te ondersteunen. Een inhoudelijk argument is nauwelijks te maken. Reacties tussen lezers onderling (die boven het reguliere digitaal afbekken uitgaan, zijn door deze beperkingen ook uitgesloten. Kortom betuttelend en kortzichtig redactioneel beleid. Droevig omdat De Volkskrant toch pretendeert bij te dragen aan opinievorming en lezers soms oproept te reageren.

(**) Zie tekst “De Groep van Internationale Communisten Persoonlijke herinneringen uit de jaren 1934-1939” door Cajo Brendel (1915-2007) de nestor van het ‘raden communisme’ (niet te verwarren met het ‘partij-communisme’ en het staats-communisme zoals dat van de Sovjet Unie en Rood China) in Nederland, die ik goed gekend heb.

(***) Afkomstig van mijn boekenplank ooit eigendom van een andere  radencommunist en vriend Gerard van de Berg (1909-1997).

Posted in Economics, news-tableau | Tagged arbeidstijd-waarde, belasting op arbeid, BTW, consumptiebelasting,egalitaire economie, Ensemble(progressief-liberale denktank), gelijkwaardig arbeiddeel, Grep van International Communisten (GIC), liberalisme, Paul Teule, radencommunisme, socialisme, Timor El-Dardiry 


______________________________________________________
* Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet
* toegestaan zonder toestemming. <nettime-nl> is een
* open en ongemodereerde mailinglist over net-kritiek.
* Meer info, archief & anderstalige edities:
* http://www.nettime.org/.
* Contact: Menno Grootveld (rabotnik@xs4all.nl).