[Nettime-nl] De Zwart Piet is koloniale melancholie

[Florian Cramer <flrncrmr@gmail.com>]

Uit 'Profielen', het blad van de Hogeschool Rotterdam, gebaseerd op een
gesprek met Nana Adusei-Poku, lector Culturele Diversiteit bij Creating
010, Hogeschool Rotterdam & Willem de Kooning Academie
http://profielen.hr.nl/2013/zwarte-piet-is-koloniale-melancholie/


‘Zwarte piet is koloniale melancholie’

De discussie over zwarte piet is dit jaar heviger dan ooit. HR-lector
culturele diversiteit Nana Adusei-Poku reageert op de controverse. ‘De
minderheid wordt de mond gesnoerd.’

18-11-2013


Het is een goede zaak dat de discussie over zwarte piet plaatsvindt, maar
de manier waarop is wat betreft lector Nana Adusei-Poku, verbonden aan
kenniscentrum Creating 010, tamelijk schokkend en gewelddadig. ‘Veel mensen
gebruiken het feit dat het een kinderfeest is als excuus om het met grof
geweld te verdedigen. De verklaring hiervoor zou zijn dat je hen de
onschuld van hun eigen jeugd afneemt als je de figuur van zwarte piet
aanvalt.’

Adusei-Poku ziet dat in Nederland de grens tussen racistische ideeën en
openlijk racisme in de praktijk steeds dunner wordt. ‘Racisme is
geïnternaliseerd in de Nederlandse samenleving. Nederlanders maken continu
een wij-zij onderscheid. Kritiek op zwarte piet wordt vaak afgedaan met een
houding van: Stel je niet aan. Critici wordt de mond gesnoerd en de mening
van minderheden doet er niet toe.’

Gebrek aan kritisch denken
‘Wat me ook opvalt’, vervolgt Adusei-Poku, ‘is dat de media veel zwarte
mensen aan het woord laten die voorstander van zwarte piet zijn. Zo lijken
ze tegen zichzelf te zeggen: “Kijk, ‘ze’ komen er zelf niet eens uit, dus
waarom moeten wij ‘ons’ feest dan aanpassen?” Het is trouwens wonderlijk
dat zoveel zwarte en getinte Nederlanders oké zijn met zwarte piet. Er
lijkt een algeheel gebrek aan kritisch denken te gelden: Zolang je maar
“gezellig” met de massa meedoet, is er niks aan de hand.’

Historisch besef
De lector vindt het schokkend om tijdens haar lessen te merken dat veel
hbo-studenten ook niet in staat zijn te reflecteren en zo weinig historisch
besef hebben. ‘Dat besef begint bij kinderen. Er is hier een taak weggelegd
voor docenten. Ik zou pabo-studenten aanraden om wél die discussie te
voeren met ouders, collega’s en de kinderen zelf. Maar zoek vooral ook
medestanders en organiseer je. Mensen die tegen racisme in willen gaan,
worden door de meerderheid automatisch geïsoleerd en aangevallen. Dat zie
je wel aan de agressieve reacties van zwarte piet-voorstanders.’

Het is volgens Adusei-Poku ondenkbaar dat zwarte piet acceptabel zou zijn
in bijvoorbeeld de Verenigde Staten of Engeland. ‘Daar heerst veel meer dan
hier het besef dat racisme onwenselijk en gevaarlijk is en dat minderheden
rechten hebben die beschermd moeten worden. Het feit dat de VN nu ook
onderzoek doen naar zwarte piet, geeft al aan dat men er internationaal
raar tegenaan kijkt. Nederlanders zouden echt een andere mindset moeten
krijgen en niet moeten blijven hangen in wat wel ‘koloniale melancholie’
wordt genoemd: het vasthouden aan stereotypen en rolpatronen uit het
verleden.’

In de zwarte piet-discussie wordt vaak het argument gebruikt dat het
‘traditie’ is. ‘Maar tradities zijn bedoeld om uiting te geven aan de
culturele identiteit van een samenleving. En dan niet de samenleving van
vijftig jaar geleden, maar de huidige samenleving. Nederlanders zouden zich
moeten realiseren dat 'to be Dutch does not mean to be white.’

Sabine Schipper
______________________________________________________
* Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet
* toegestaan zonder toestemming. <nettime-nl> is een
* open en ongemodereerde mailinglist over net-kritiek.
* Meer info, archief & anderstalige edities:
* http://www.nettime.org/.
* Contact: Menno Grootveld (rabotnik@xs4all.nl).