| Patrice Riemens on Thu, 29 Dec 2016 23:58:38 +0100 (CET) |
[Date Prev] [Date Next] [Thread Prev] [Thread Next] [Date Index] [Thread Index]
| [Nettime-nl] Ippolita Collectief: Internet: De democratische Illusie (II.09) |
Ippolita Collectief Internet: De Democratische Illusie. Hoofdstuk II Bedrieglijke syllogismen en identitaire overeenkomstenIn de rijke traditie van het Westerse denken staat het syllogisme voor een zeer effectieve vorm van logisch redeneren. Maar het kan ook heel makkelijk worden aangewend om tot uitspraken te komen die op het eerste gezicht volstrekt vanzelfsprekend lijken. Een syllogisme wordt uit drie delen opgebouwd: het hoofdbestanddeel (a), het nevenbestanddeel (b) en de gevolgtrekking (c). Op die basis kan men een hele reeks bedrieglijke syllogismen formuleren:
(a) Google en Internet zijn een en hetzelfde (b) Google is vrij en democratisch, en dus: (c) Het Internet is vrij en democratisch Men kan iets verder gaan en bijvoorbeeld beweren dat: (a) PageRank is vrij en democratisch(b) PageRank en Internet zijn èèn (immers, PageRank stuurt ons aan op het Internet), en dus:
(c) Het Internet is vrij en democratisch En je kunt dan nog verder gaan: (a) Onze beweging is op het Internet (b) Het Internet is vrij en democratisch, en dus: (c) Onze beweging is vrij en democratisch Het omgekeerde werkt ook: (a) De institutionele politiek staat niet op het Internet [*] (b) Internet is vrij en democratisch, en dus: (c) De institutionele politiek is niet vrij en democratisch.Al deze beweringen komen natuurlijk wel wat geforceerd over - maar slechts tot een zekere hoogte (helaas). Zij belichten een impliciete logika die steekt achter sommige redeneringen waarvan de veronderstellingen gebaseerd zijn op kras onbegrip van hoe de informatie vloedgolf werkt - de overvloed aan (beschikbare) informatie waarop de 'digitale democratie' gebaseerd zou zijn. Vele algemeen gedeelde standpunten zijn op die manier op bedrieglijke beweringen en vergaande, bijkans belachelijke simplificaties gebaseerd - waarbij van alles en nog wat op de grote hoop wordt gegooid.
Beschouwt men cognitieve processen iets dieper, dan ziet men dat de bovenbeschreven pseudo-generalisaties en pseudo-gevolgtrekkingen de uitkomst zijn van heel specifieke analogieen. Hier wordt een begrip (bijvoorbeeld 'vrijheid') ge-extrapoleerd - zonder dat het gedefinieerd wordt - vanaf een geheel aan praktijken en objekten (bijvoorbeeld PageRank) om het uit te rekken naar andere, veel bredere praktijken en objekten, casu quo, het Internet.
De analogie is een heel interessante benadering van een probleem, maar moet wel verstandig gebruikt worden. Sommige analogieen gaan uit van het onderscheid uit en leggen de nadruk op wederzijdse waardering, dat wil zeggen op 'redelijke overeenkomsten' (wij zien hier wel dat het geen uitgemaakte zaak is, twijfel blijft altijd bestaan). Zoiets hebben we al eerder gezien met het 'air de famille' (schijnbare verwantschap). Affiniteit, het 'bird of one feather' gevoel, kan gezien worden als een analogie van deze soort, toegepast op sociale relaties.
Maar er zijn ook vormen van analogieen die van de overeenstemmigheid uitgaan, dat wil zeggen van kenmerken die behoren bij een gedeelde identiteit, en die een idee van 'gelijkheidsidentiteit' versterken. Het is makkelijk deze te herkennen in bepaalde vormen van groepsdynamiek, wanneer 'wat ons verbindt' naar voren wordt geschoven, tegelijk met wat ons onderscheidt van andere groepen, of zelfs deze tot tegenstanders maakt. Deze identiteit-analogie tendeert ook naar het gladstrijken, zo niet ontkennen van interne ver- en geschillen. En wanneer dat laatste niet afdoende werkt kan dat leiden tot de 'zuivering' van degenen 'die anders zijn dan wij', en van degenen die zich niet meer willen bekennen tot de gelijkheidsidentiteit mantra. Dit is de groepsdynamiek die Canetti omschreef als 'het massa cristal'.
(citaat) ----Wat telt is eenheid, veel meer dan omvang. De bedoeling moet duidelijk zijn, men moet weten waarom men hier is. De geringste twijfel daarover zou hun motivatie teniet doen; het ideaal is dat zij hetzelfde blijven, dat er geen verwarring mogelijk is [...] (de leden van het massa cristal) zijn op die activiteit, op die geestgesteldheid getraind [...] Wie ze ziet of ze uit ervaring kent moet al van te voren het gevoel hebben dat zij nooit uit elkaar zullen gaan. [1]
----(einde citaat - vertaling van een vertaling is maar behelpen. Wie een origineel heeft mag het corrigeren)
Bij '2.0. bewegingen' begint het bij elkaar komen van deze massakristallen met het vormen van een 'harde kern' die bestaat uit de eerste mensen die een bepaalde platform of systeem hebben omhelsd (de zg. 'early adopters'), dan wel uit de mensen die het vaakst en het meest regelmatig meedoen (daarbij de basisregels van de 'coders community' respecterend) [2]. Dan wil het (zelfs) gebeuren dat zij daarbij tot 'microberoemdheden' uitgroeien.
Dit is ook de reden waarom 'digitale bewegingen' beweren dat zij, in tegenstelling tot 'analoge bewegingen', verzet zonder leiders voeren [**]. In feite wordt de macht bij hen in drie lagen verdeeld:
- de kern van enthoesiastellingen die de belangrijkste thema's vaststellen (de zg trending topics) en die soms ook als 'n soort (gedachten)politie optreden door de regels van de groep te handhaven. Zij zijn dus het 'massacristal'. - De 'ikonen', de charismatische beroemdheden die aanbeden worden - maar ook net zo snel slachtoffers kunnen worden. - De meer of minder gespecialiseerde 'techneuten' die de systemen draaiende houden en zich niet met de discussies bemoeien - bijvoorbeeld de coders van FaceBook, Twitter, of die rond de blog van Beppe Grillo in Italie. Zij zijn de anonieme systeembeheerders, hun werk is cruciaal om de machines hun verbindend werk te laten verrichten en de hele boel technisch in goede banen te leiden: zij stoken als het ware het vuur aan dat de massa aantrekt.
De kracht van de massa zit dan weer in haar homogeen karakter. De massa is niet bezig met het verheerlijken met de verschillen die elk individu uniek maakt, maar neigt meer om die te laten oplossen in het voortdurend roemen van 'groter worden' als doel op zich. Hoe meer wij zijn, des te beter! Het komt vaak voor dat digitale bewegingen duidelijk ernaar streven om 'massa te maken'.
(citaat) ---Ze komen van alle kanten bij elkaar. [...] Velen weten niet wat er gebeurt is, vragen blijven onbeantwoord; maar ze willen wel graag daar zijn waar de meeste mensen zijn. Uit hun bewegingen spreekt een vastberadenheid die echt verder gaat dan simpele nieuwsgierigheid. Je zou geloven dat de bewegingen van een deel van het publiek doorgegeven wordt, maar het is meer dan dat: die mensen hebben een doel. En die is gegeven voordat zij ueberhaupt erover konden nadenken: het doel is het diepste zwart - de plek waar de meeste mensen zitten [3].
--- (einde citaat, zie eerder)Een soort massa-choreografie lijkt dan zijn beslag te krijgen, buiten de netwerken (sociale media?) om. De bijeenkomsten van menigten op symbolische pleinen of parken zijn even zovele lichamelijke bevestigingsmomenten van het bestaan van deze door zichzelf uitgeroepen meerderheden, die elkaar door de week alleen maar ontmoeten in een uithoek van cyberspace dankzij de ondoorzichtige bemiddeling van de meesters/bezitters van het digitaal domein. En de voorspelling wordt bewaarheid! Men krijgt de indruk dat democratie mogelijk is gemaakt door het Internet, door e-mail lijsten en accounts die allemaal opgeslagen zijn in de machines van de voorgenoemde meesters. 'Ga op het Internet, want het is democratisch!' 'En draag daardoor bij aan de verdere opbouw van de democratie!' Dat is, in een notendop , de demagogische opzet waar wij ons aan zouden moeten onderwerpen. Maar dit voorschrift gaat wel gepaard met bijwerkingen: herhaling van dezelfde gebaren, afhankelijkheid, gevoel van leegte, gezichtsherkenning (door 'de diensten') ... Om effectief te blijven moeten wij vooral niet minder gaan consumeren of het angstgevoel onderdrukken dat veroorzaakt wordt de vereiste om onophoudelijk mee te doen door voortdurend te 'liken'. Houden we ons daar niet aan dan gaat dat immers ten koste van onze vrijheid!
Het pseudo-politieke argument dat beweert dat een oceaan aan gegevens de ontplooiing van de democratie ten goede zal komen, gelijk een mechanische Venus die zou rijzen uit de data-zeeen, is noodzakelijk om het 'altijd meer', de accumulatie als doel op zicht en de ongeremde groei van het 'eerste stilstaande motor' te rechtvaardigen.
--------------------------------- [1] Elias Canetti, Massa en Macht[2] de term 'coder' duidt normaliter op een persooon die 'codeert', d.w.z. bijdraagt aan de programering van een stuk soft- of hardware, maar wordt ook vaak in een ruimere zin gebruikt om iemand aan te duiden die zich in de wat 'hardere' IT sfeer ophoudt, als hacker - of nog duisterder.
[3] Elias Canetti, Massa en Macht ................[*] Dit is ondertussen achterhaald. Je zou hooguit kunnen stellen dat de institutionele politiek een minder 'snelle','edgy' gebruik maakt van het Internet dan de hackers-driven 'nieuwe' bewegingen. Maar zelfs dit is in het tijdperk van Modi en Trump aanvechtbaar geworden.
[**] Cf. John Holloway, Change the World Without Taking Power: The Meaning of Revolution Today (2002)
https://en.wikipedia.org/wiki/Change_the_World_Without_Taking_Power ______________________________________________________ * Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet * toegestaan zonder toestemming. <nettime-nl> is een * open en ongemodereerde mailinglist over net-kritiek. * Meer info, archief & anderstalige edities: * http://www.nettime.org/. * Contact: Menno Grootveld ([email protected]).