nettime-nl: Konfrontatie - Met "nieuw rechts" tegen de globalisering?

[Geert Lovink <geert@xs4all.nl>]

Date: Tue, 15 Sep 1998 23:41:34 +0000
From: konfront@xs4all.nl

Eric Krebbers (Van De Fabel van de illegaal uit Leiden)
Met "nieuw rechts" tegen de globalisering?

Ze zijn solidair met de Indianen en voor culturele diversiteit. Ze willen
af van het kapitalisme en de globalisering. En ze kennen hun rechtse �n
linkse klassieken. De intellectuele voorhoede van extreem-rechts lijkt
zich te verzamelen rond het discussieblad Studie, Opbouw & Strijd (SOS).
"Nieuw rechts" noemen ze zich, naar hun geestverwanten in vooral Belgi� en
Frankrijk. Maar hoe nieuw zijn hun idee�n eigenlijk? Een analyse van de
bijdragen van hoofdredacteuren R�ter en Veldman aan het recente
zomernummer van SOS (nr. 13/14). 

Nu het oude extreem-rechts a la Janmaat volledig ineen lijkt te storten,
is in SOS een discussie gestart over de opbouw van een "nieuw" rechts. De
extreem-rechtse denktank Voorpost en de Nederlandse Studenten Vereniging
(NLSV) praten ook mee. "Nieuw rechts" richt zijn aandacht onder meer op de
zwakke plekken van het "links-liberale gedachtengoed", zoals ze het zelf
noemen. Men schurkt tegen allerlei linkse bewegingen aan en zoekt
aanknopingspunten om aan de uitgangspunten van die bewegingen een
extreem-rechtse draai te geven. R�ter en Veldman citeren bijvoorbeeld om
de haverklap en met een overduidelijk sardonisch genoegen twijfelachtige
uitspraken van "links-liberale" opinieleiders en geven die een ereplaats
in hun "nieuw rechtse" nationalistische ideologie. Zo spannen ze onder
meer Ton Lemaire, Hans Koning, Albert Stol, Umberto Eco en Stella Braam
voor hun karretje en laten hen ongewild het gelijk van "nieuw rechts"
bevestigen.  Maar met hoeveel zelfvertrouwen ze hun vernieuwingsprojekt
ook presenteren, hoezeer ze ook hun best doen welbespraakt en 'linksig'
over te komen, aan het eind van hun verhaal voelen Rueter en Veldman zich
toch weer genoodzaakt terug te vallen op de oude vertrouwde Blut und
Boden-ideologie om hun argumenten kracht bij te zetten. 

Een culturele revolutie

Het "nieuw rechtse" kopstuk Rueter is een overtuigd aanhanger van de
ideeen van Gramsci, de Italiaanse communist die jarenlang levend begraven
was in de kerkers van de Italiaanse fascist Mussolini. Volgens Gramsci
heeft een revolutie pas kans van slagen als ook de cultuur van een land
fundamenteel verandert, als de "culturele hegemonie" van de elite
doorbroken wordt.  Daartoe is een "culturele revolutie" nodig, en dat is
precies wat Rueter voor ogen staat. Hij wil de "heersende links-liberale
consensus" doorbreken. Die wordt ons opgelegd door "het grootkapitaal" en
wordt georganiseerd door de staat. De hele maatschappij en ook ons denken
moet volgens hem in de toekomst gebaseerd raken op zijn "nieuw rechts" 
nationalisme. Rueter is tegen de "mondialisering" en sympathiseert
bijvoorbeeld met de strijd tegen het Multilateraal Akkoord inzake
Investeringen (MAI). Hij raadt zijn lezerspubliek zelfs aan om eens kennis
te nemen van de radikaal-linkse campagne "MAI niet gezien!". Zijn
kameraden van NLSV raakten zelfs zo enthousiast dat ze de anti-MAI
homepage ongevraagd linkten aan die van henzelf. R�ter haalt Marx aan, die
ooit neerpende dat de neiging tot mondialisering al in het kapitaal zelf
besloten ligt. En het mondiale kapitalisme verkoopt ook cultuur, benadrukt
hij. Het "koloniseert de verbeelding" en dat leidt tot een mondiale
"uniformisering van de leefwijze"  en een "ontworteling van collectieve
identiteiten en traditionele culturen".  Rueter wil dat de macht van "het
grootkapitaal" wordt ingeperkt en pleit daartoe, net als de anti-MAI
campagne, voor een "participatieve" of "directe democratie".

Rueter en Veldman ergeren zich vooral aan de cultuur van het
"vooruitgangsdenken", waarmee alle wereldburgers door het kapitalisme
bestookt worden. Veldman: "De meest fundamentele politieke scheidslijn
loopt vandaag de dag niet meer tussen 'links' en 'rechts', maar tussen aan
de ene kant de pleitbezorgers van de ongeremde economische groei, van de
zogenaamde vooruitgang, zij die de mensen in eerste plaats zien als
consument en de aarde als gebruiksvoorwerp, en aan de andere kant diegenen
die zoals Rueter het formuleert 'de gehele kosmische levensruimte willen
delen met dier, plant en materie, en haar onbeschadigd aan de komende
generaties willen overdragen'". Veldman verklaart zich solidair "met
volkeren die een strijd voeren voor het behoud van de eigen identiteit en
met al diegenen die zich verzetten tegen de vernietiging van flora en
fauna, tegen de ongebreidelde macht en invloed van multinationale
ondernemingen en tegen de internationale consumptiemaatschappij." 

Indiaans nationalisme

De Noord-Amerikaanse Indianen staan hoog op de ranglijst van Veldmans
troetelvolkeren. In zijn lange artikel "Indiaans nationalisme - de
strijdbijl is nog niet begraven!", schetst hij uitgebreid de vernietiging
van de "cultuur en identiteit" van de "autochtone volkeren" van Amerika.
Die wordt volgens hem veroorzaakt door de "massale instroom van
vreemdelingen, die aan de cultuur en religie van de inheemse bevolking
geen boodschap hebben." Veldman stelt de christelijke cultuur en de
vooruitgang verantwoordelijk voor al het onrecht dat de Indianen is
aangedaan. Hij citeert graag de bekende Indiaanse schrijver Vine Deloria
Jr., die niets meer met het christendom, het kapitalisme of linkse
solidariteit te maken wil hebben. Dat zou allemaal maar import zijn. "De
meeste Indianen zijn nationalisten. Dat wil zeggen dat ze zich in de
eerste plaats bezorgd maken over de ontwikkeling en bestendiging van de
stam", heeft Deloria Jr. eens gezegd. 

Net als veel linksen neemt Veldman neemt het op voor de Indiaanse activist
Leonard Peltier, die al 23 jaar onschuldig gevangen zit. En hij maakt ook
flink propaganda voor de Nanai Notes, een blaadje van de
Indianen-solidariteitsbeweging in Nederland. Met "nieuw rechts" wil
Veldman meeprofiteren van de sympathie waarop Indianen hier kunnen
rekenen. "Het onlogische is dat men de eigenheid en identiteitsbeleving
wel looft en prijst als het over haast volledig uitgestorven en
uitgeroeide minderheden gaat of over absoluut 'ongevaarlijke'
mini-volkeren, maar diezelfde waarden onmiddellijk verdacht maakt en
verkettert als ze een stijdbaar nationalisme voeden bij een wat groter
volk", aldus Veldman. Die gemakshalve over het hoofd ziet dat de
geschiedenisboeken vol staan met "minderheden" die uitgeroeid werden,
juist door een "wat groter volk" met zo'n "strijdbaar nationalisme". 

Spirituele genocide

Maar Veldman heeft meer pijlen op zijn boog. Hij probeert zijn "strijdbaar
nationalisme" ook te verkopen via de idee�n van Trudell, de invloedrijkste
Indiaanse leider uit de jaren 70. Die haatte het christendom, en zag het
als een "spirituele genocide waarvan het blanke volk zelf eerst het
slachtoffer werd". Dat gebeurde volgens Trudell in de middeleeuwen, nog
voordat het geloof naar Amerika werd geexporteerd. "Onze eigenheid" zou
toen onderdrukt zijn, precies zoals later bij de Indianen. Dus wanneer
Veldman nu uitroept:  "De Indiaanse strijd is onze strijd!", dan bedoelt
hij dat letterlijk. Net als de Indianen moeten Nederlanders hun
"eigenheid" terugvinden en "in de eerste plaats nationalisten" worden. 

Iemand die zich ook voor de Indianen inzet is de linkse activiste Stella
Braam. In haar boek "Stemmen van de Aarde" schreef ze onder meer: "De
grond is de basis van het bestaan. Deze bewaart de wortels van hun
beschaving en de heilige plaatsen van de voorouders". Dat deed Veldman
vanzelfsprekend watertanden. "Gezien het feit dat zoveel goedbedoelende
mensen de cultuur en levensbeschouwing van inheemse volkeren blijkbaar
intrinsiek als waardevol beschouwen is het verbazingwekkend dat Europeanen
die zich op hun beurt eveneens afzetten tegen het westerse
vooruitgangsdenken en die vaak terug op zoek gaan naar de eigen culturele
wortels en identiteit vaak op zoveel argwaan en weerstand kunnen rekenen
van diegenen die hun waarden juist zeggen te delen."

Voor-christelijke beschavingen en religies mogen op grote interesse van
"nieuw rechts" rekenen. Onderzoekers als Koenraad Logghe speuren in oude
gechriften naar tekenen van die vermeende blanke "eigenheid". Logghe
schrijft zelf ook wel eens in SOS en in het zomernummer staat een lovende
recensie van zijn nieuwste boek "De Graal: tussen heidense en christelijke
erfenis". Aanvankelijk was de New Age uitgeverij Ankh Hermes van plan het
boek de markt brengen, maar zag daar vanaf nadat de kritische New
Age-watchers van SIMPOS Logghe's "nieuw rechtse" signatuur hadden onthuld. 
"Nieuw Rechts" haakt met dit soort onderzoek overigens ook aan bij de
groeiende beweging van New Agers die ge nteresseerd zijn in de "Oude
Noordse Tradities", een potentiele achterban. 

Een feodaal idee�ngoed

Hoe nieuw is "nieuw rechts"? Het ouderwetse botte racisme lijkt op het
eerste gezicht van de baan. Veldman verklaart zich zelfs solidair met
inheemse volkeren, zolang ze niet hierheen komen. Hij zegt ook niets te
voelen voor de "blinde solidariteit met blanken elders in de wereld" waar
extreem-rechts zich vaak aan overgeeft. Toch blijkt er uiteindelijk weinig
nieuws onder zon. "Nieuw rechts" blijft terug verlangen naar een mythisch
verleden van v��r "de beschaving", waarin iedereen zijn door de natuur
voorgeschreven plek kende. Een gouden feodale tijd waarin "volkeren" nog
etnisch zuiver waren.  Volgens Rueter is de mens van nu "ontworteld" en
afgesneden van zijn "natuurlijke oorsprong", de "organische gemeenschap".
"Mensen, waar ze ook zijn en waar ze ook leven, zijn met een land, een
stuk aarde verbonden, hetgeen ze als hun eigen aanzien; zij zijn bereid,
voor het behoud van onafhankelijkheid en integriteit ervan te vechten."
R�ter gelooft ook in "een zelfverdedigingsrecht en -plicht op het niveau
van de verschillende natuurlijke gemeenschappen waarvan ieder mens deel
uitmaakt, te beginnen met het gezin. Het is de drang naar behoud van
ethnische en culturele diversiteit, tegen de verschraling, tegen
nivellering en tegen monolitische structuren". En zo loopt R�ters "nieuw
rechtse" nationalisme ook weer uit op een simplistisch biologisch racisme.
Want, aldus de SOS-redacteur, "als sociaal levend wezen bezit de mens een
instinctieve dispositie, een aanleg zich met diegenen te identificeren die
hem gelijkend zijn." 

De "nieuw rechtse" schrijfsels tonen de kwetsbaarheid aan van een onscherp
geformuleerd, en door crisis aangetast links idee�ngoed. Om ze in hun
straatje te passen hoeven R�ter en Veldman de citaten van de linkse
'opinionleaders' helaas niet eens te verdraaien of uit hun contekst te
lichten. Bij het huidige gebrek aan een duidelijk geformuleerd links
alternatief is het niet ondenkbaar dat "nieuw rechts" straks een grote
aantrekkingskracht gaat uitoefenen op een nieuwe generatie activisten. 
Daarom moeten linkse activisten goed aangeven waarom ze precies tegen de
globalisering protesteren. En waaraan ze denken als ze voor culturele
diversiteit opkomen. Hopelijk niet aan de statische, door het verleden en
de natuur bepaalde volkse "eigenheid" van "nieuw rechts". Een denkwijze
waarbij degene wiens voorouders ergens al het langst zouden wonen het
meeste recht van spreken krijgt en zijn cultuur en politiek aan alle
anderen kan opdringen. Linkse activisten zouden moeten streven naar
samenlevingsvormen die kunnen veranderen en waaraan ook alle nieuwkomers
bijdragen. Het zou links moeten gaan om het ontwikkelen van autonome
internationalistische strijdculturen. Want links is niet tegen een
globalisering van de solidariteit of tegen een mondiale uitwisseling van
culturen en idee�n. En zeker niet tegen "de vooruitgang". Het gaat er
alleen om in welke richting we "vooruit" gaan en wie dat bepaalt. 


--
* Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet toegestaan zonder
* toestemming. <nettime-nl> is een gesloten en gemodereerde mailinglist
* over net-kritiek. Meer info: list@dds.nl met 'info nettime-nl' in de
* tekst v/d email. Archief: http://www.factory.org/nettime-nl. Contact:
* nettime-nl-owner@dds.nl. Int. editie: http://www.desk.nl/~nettime.