nettime-nl: sala over gates

[Geert Lovink <geert@xs4all.nl>]

From: MySTeR - Egosoft - Mindlift  - KleurNET - Luc Sala <sala@euronet.nl>

In de serie (gratis te herpubliceren of te quoten) Eurocolumns van Luc
Sala (Eurokandidaat lijst 8) vandaag zijn mening over het nieuwste boek
van Bill Gates, dat Zakendoen met de snelheid van een gedachte heet.
Informatica is de nieuwe heilige koe, maar de invloed op de structuur van
de samenleving wordt vergeten. wie de komende week deze columns niet wil
hebben, reageer. 0654987876

Bill Gates: Blind voor de nadelen van Feedback

Z@kendoen met de snelheid van het licht is niet alleen het nieuwste boek
van Microsoft, maar ook een soort verkoop-folder voor Microsoft, alleen
zou ik niet bij de honderden klanten en relaties willen horen, die Gates
achterin bedankt voor hun feedback. Want als er een begrip is dat Gates
overduidelijk niet begrepen heeft is het feedback (terugkoppeling) en de
gevaren daarvan. Dat terugkoppeling de snelheid van complexe processen als
zakendoen verhoogt is duidelijk, maar het gevaar is dan wel dat de
instabiliteit toeneemt, dat de zwaaiing (oscillatie) onbeheersbaar wordt.
Zakendoen met de snelheid van het licht betekent ook minder bezinning,
minder rust en meer last van ruis, van paniek en van irrationeel handelen.
Zolang de beurskoersen daardoor omhoog gaan heeft niemand daar last van,
maar ook een terugval wordt versterkt. Het nadeel van computer-trading is
ondertussen genoegzaam bekend, maar dat soort negatieve effecten ontgaat
Gates geheel, hij preekt de snelheid zonder geremd te worden. Snelheid,
dat is het toverwoord voor de IT-industrie, stelt Gates, na re-engineering
zal de komende eeuw vooral de verbluffende snelheid van communicatie,
verwerking en zakendoen de toon zetten. Om daar in mee te kunnen gaan zul
je je bedrijf van een digitaal zenuwstelsel moeten voorzien, natuurlijk op
basis van gestandaardiseerde technologie, ruimte voor wat anders dan PC's
en standaard-software laat hij niet. Hij wekt de suggestie dat vooruitgang
en snelheid synoniem zijn, maar komen echte veranderingen niet eerder
voort uit frustratie, transpiratie en een beetje inspiratie. Als je alleen
naar de snelheid en niet naar de waarde (valentie) van communicatie kijkt
en gegevens en informatie door elkaar haalt dan belanden we uiteindelijk
bij heel snelle, heel trefzekere vormen van berichtenverkeer, die met
communicatie weinig van doen hebben, het bombarderen van Joegoslavie is
een treffend voorbeeld. Snelheid als pilaar van de vooruitgang is een
gevaarlijke gedachte, zoals de organisatie-econoom Orr duidelijk maakt aan
de hand van twee voorbeelden. Wanneer de snelheid van afwatering door
kanalisering wordt verhoogd, neemt de kwaliteit van dat water in het
stroomgebied sterk af. Twee keer zo snel stromen betekent dat 64 keer zo
grote deeltjes worden meegesleurd. Dit is een fenomeen dat heel wat
kreken, beken en rivieren tot levenloze drainagekanalen maakte. Regenwater
wordt niet meer vastgehouden, het ecosysteem wordt weggespoeld en de
kwaliteit van water en omgeving neemt af.  Sneller is hier dus zeker niet
beter. Eeen tweede voorbeeld dat Orr aanhaalt is de Amish samenleving, een
religieuze groep die het bewust zonder machines, electra etc. doet. Hun
snelheid en de schaal van hun samenleving wordt bepaald door het tempo van
de belangrijkste krachtbron, het paard. Ze bebouwen wat hun paarden kunnen
ploegen, ze ontmoeten wie ze per paard-en-wagen kunnen bereiken.
Ecologisch en economisch een zeer stabiele samenleving, die geen overmaat
produceert of weggooit, waar de mensen gezond en tevreden zijn en je
hoogstens over kunt opmerken dat ze weinig vrijheid hebben in de keuze van
de interface. Maar dat heeft iemand die achter de computer werkt ook niet,
behalve mischien die paar ketters die met Linux werken.

Natuurlijk, op het eerste gezicht raken de quasi wijze lessen van Gates de
kern van de zaak en dat illustreert hij niet alleen door welgekozen
voorbeelden, maar ook door uitbundig de input van anderen voor dit boek te
prijzen. Testimonials en selectief gekozen test-cases, standaard methodes
om een zwakke these aan de man te brengen, van een antithese en synthese
is geen sprake. Twijfel of relativeren, daar is geen tijd meer voor als
alles met de snelheid van het licht gaat. Dit boek heeft de
rechtlijnigheid van een promotiefolder, de boodschap is duidelijk: Stap
over op gestandaardiseerde hardware en software, knoop de zaak via
Internet aan elkaar en je bent klaar voor de toekomst. Heil Bill, wat een
wijsheid, wat een inzicht, wat een schande dat er nog gebieden ter wereld
zijn waar per werknemer minder dan de gemiddelde 2.90 dollar wordt
bijgedragen aan Microsoft!  Dat we in de internationale verdragen en
Wereldbankanalyses dat niet tot maatstaf van de economie hebben gemaakt,
de genialiteit van Microsoft's staf is toch ongelooflijk.

Bill zelf is waarschijnlijk zo onder de indruk geraakt van z'n eigen
observatie dat eerst z'n vingers en toen z'n zenuwstelsel het niet meer
aankonden, dat hij een soort bio-vertaling maakte en in z'n toespraken
eerst jarenlang over informatie onder z'n 'fingertips' en nu over het
'digitale zenwustelsel' van bedrijven oreert. Dat is mooi, Marvin Minsky
en Ray Kurzweil gingen hem voor en zien de mens en z'n hersenen als een
soort vlees-computer, Gates draait dat een beetje om en wil de computer
zien als het zenuwstelsel voor bedrijven en organisaties. Op zich een
nuttige visie, die ook wel goede inzichten oplevert over hoe je als
organisatie functioneert en kunt functioneren, hoe snelle toegang tot
gegevens en meer communicatie kunnen helpen, allemaal doorspekt met veel
Microsoft voorbeelden. Maar alleen maar praten over snelheid en
voorbijgaan aan andere functies van zenuwstelsel en sensorapparaat is toch
wat kortzichtig, zo is de filterfunctie, het onderdrukken van ruis ook erg
belangrijk. Anders ga je bij iedere prikkel uit je dak, of in
bedrijfstermen gespoken giert de paniek door de tent als er ook maar iets
gebeurt. Rust, dat mis ik in Gates z'n boek, de waarde van bezinning, van
niet overhaast reageren, van wijsheid en afstand nemen. Hij gaat ook in
niet op het probleem van het waarderen van gegevens, het valideren, het
inschatten of bepaalde gegevens wel echt betrouwbaar of misschien niet
relevant zijn. Hij leent van het biologisch model, maar kijkt maar naar
een bepaald deel, naar de snelheid van informatie-overdracht en verwerking
en vergeet dat mensen en organisatie onvergelijk meer complex zijn. Mee-
en terugkoppeling, vertragingen, opslingering, dempingsfactoren, een
simpel boekje over procesdynamica zou Gates hebben geholpen. Maar wat me
dan zo verbaasd is dat al die beroemde mensen en grote managers die z'n
boekje in beta-release mochten lezen, daar geen commentaar op gaven.

Het bewijs is Gates zelf, of niet? Het boek staat vol voorbeelden,
voornamelijk over verbluffende vooruitgang, flitsende koerswijzigingen,
alles vanwege meer digitale zenuwen en meer snelheid. Microsoft moet wel
een super-club zijn, een case-study voor iedereen die in zaken wil. Het is
alleen zo jammer dat waar we dan zo'n verhaal kunnen controleren, zoals in
het geval van Compaq de laatste maanden, er achteraf niets van klopt. De
invoering van ERP (geautomatisseerde planning) hielp volgens Bill om
Compaq optimaal op de markt te laten reageren, maar ondertussen is
gebleken dat men juist helemaal geen grip meer had op de
produktie-planning en nu maar weer teruggaat naar een minder complexe
relatie met de markt met minder distributeurs. Misschien is het flauw om
dat voorbeeld te noemen, maar het boek staat zo vol met succesverhalen dat
het ongeloofwaardig wordt.  Zeker in relatie tot de feiten die naar buiten
kwamen tijdens de rechtszaken tegen Microsoft klinkt het allemaal wat hol.
Hard roepen dat alles bij Microsoft zelf electronisch gaat, dat
formulieren bijna zijn afgeschaft, dat alle werknemers toegang hebben tot
gegevens, dat het bedrijf als een goed geoliede machine functioneert en
ook strategische beslissingen natuurlijk tot stand komen; het staat in
schril contract tot de videotapes en het geruzie over wie welke email
stuurde en wat er bedoeld werd. Daaruit bleek dat die inspraak en
betrokkenheid in ieder geval niet werd gewaardeerd als het ging om
overnames, het dwarszitten van concurrenten en monopolie-gedrag. Maar wie
maalt daarom: de beurskoers van Microsoft is toch het bewijs!

Dat voor de rest de vertaling van deze Meulenhoff uitgave je tenen laat
krullen is niets nieuws, eigenlijk zou je dit soort boeken alleen in het
Engels mogen lezen, in de vertaling gaat te veel verloren door de
krampachtige neiging bepaalde woorden die men niet begrijpt te vertalen.
Dat we niet meer met riemen papier werken is tot daar aan toe maar wat de
cognitieve nis is zal velen met mij ontgaan. Maar dat de vertaler de
woorden resultaat of inkomsten gebruikt voor zowel winst als omzet
(revenu) is erger, daarmee vervalt de quintessens van van hele
hoofdstukken.

Ondanks alles blijft deze tweede Gates iets om aan te schaffen, bijna 500
pagina's koffietafelpraat met een doosje kaarsjes erbij is ook een ideaal
geschenk voor de millennium-angstigen. Dat millennium wordt op de laatste
pagina even afgedaan als een illustratie van het korte termijn denken in
software-ontwikkeling, dat Microsoft daar ook maar enige schuld aan heeft
is gemakshalve weggelaten.  Een boek dat vooral bewijst dat waarheid een
subjectieve zaak is, met goede marketing kun je ook onzin smakelijk
verpakt tot visionaire profetie promoveren. Bill Gates laat u betalen voor
de promotiefolder van Wintel technologie, is dat niet geniaal!

Luc Sala







--
* Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet toegestaan zonder
* toestemming. <nettime-nl> is een gesloten en gemodereerde mailinglist
* over net-kritiek. Meer info: list@dds.nl met 'info nettime-nl' in de
* tekst v/d email. Archief: http://www.factory.org/nettime-nl. Contact:
* nettime-nl-owner@dds.nl. Int. editie: http://www.desk.nl/~nettime.